Donnerstag, 06 Juli 2023 13:09

Blog Rumantsch


La prüm’algordanza da l’infanzia 

Tschertüns o tschertünas s’regordan dad evenimaints capitats fingià cur chi d’eiran be bruozzelets, cur chi vaivan duos o trais ons. Oters ed otras pür ün pa plü tard. Pel solit sun las prümas algordanzas colliadas cun ün evenimaint emoziunal. Quai es sgüra stat uschea per Oriana Jäger chi ha fat tants gols quel di ch’ell’es dvantada üna stailetta dal ballapè. I nun es però dit chi’s regorda da tuot precis co chi’d es stat. I po bain esser cha’l tscharvè haja agiunt detagls chi’s vain a savair da quai ch’inchün ha quintà o forsa d’ün album da fotografias. Sco ch’Oscar Peer disch in La rumur dal flüm (1999/2011), ün roman autobiografic ch’el ha scrit cun 50, 60 ons : « Minchatant ans dumandaina, scha quist o tschel evenimaint saja effectivamaing algordanza o forsa be imaginaziun. » (2011 :21) E roman, v.d. fictiv è’l apunta seis cudesch, causa cha tschertas parts sun algords imaginabels, pussibels, probabels, sco cha Clà Riatsch scriva illa postfacziun pel cudesch. (2011:314)

In üna passascha citada suvent in À la recherche du temps perdu (A la retschercha dal temp pers), descriva Marcel Proust in seis roman cuntschaint pella memoria, co cha’l gust d’üna Madeleine, üna tuortina, ch’el ha bognà aint il tè, ha svaglià in el algordanzas a si’infanzia. Savurs, gusts ed emoziuns vegnan dal rest arcunats sco ün’algordanza. Forsa cha la colliaziun cull’emoziun fa cha gusts e savurs pon ans trar adimmaint ed in memoria fats capitats fingià fich bod ill’infanzia. Es quai uschea eir per Alina Andrighetti ?

E vo, charas lecturas e chars lecturs, da che as regordaivat vo in connex cun savurs e gusts ? O quala es vossa prüm’algordanza da voss’infanzia? Tilla lessat descriver e publichar in nos blog ? No vessan ün plaschair straminabel… S’drizzai a Diese E-Mail-Adresse ist vor Spambots geschützt! Zur Anzeige muss JavaScript eingeschaltet sein!, in cas dals cas.

Stat bain e bellas vacanzas. In avuost cur chi cumainza darcheu la scoula cuntinuaina cul blog rumantsch da l’Institut.
Uorschla Natalia

Mia emprima regurdanza u la stailetta a ballape

Oriana Jäger (5 G)

Mia emprima regurdanza deriva dal temp da scoletta. Jau aveva pudì ir cun mia sora en scola. Ella era en l`emprima u segunda classa ed era dus onns pli veglia cha jau.

Nus essan idas la damaun baud cun la posta a Riom. Jau sai anc che jau era fitg gnervusa ed hai ma legrada fitg da far ina visita a scola. Tge che è dentant propi capità a scola na sai jau betg pli exact, ma durant la pausa ha in da la classa da mia sora ditg che nus stoppian giugar a ballape. Jau n`aveva betg tschaffen perquai che jau aveva tema da la balla. Ma el ha repetì anc ina giada ch`ins stoppia giugar da pausa a ballape. Uschia sun jau ida a giugar. Igl è stà fitg divertent. Nus essan vegnids tschernids en las pitschnas squadras ed avain cumenzà il gieu. Igl è ì fitg bain e jau hai schizunt survegnì la balla. E sch`insatgi na tutgava betg il gol e tirava dasperas la balla, han tuts adina dà risadas. Suenter la scola essan nus idas a chasa cun il cor cuntent.

Quel di è sta per mai in di fitg spezial. Jau n’hai betg mo pudì ir a scola, ma jau hai era pudì esser ensemen cun mia sora pli gronda. E... jau na ma regord betg mo perquai che jau hai giudì da pudair giugar cun ils uffants pli vegls. Ma surtut causa ch’els n’han betg giugà sco ch’els vessan giugà normalmain, perquai che jau hai fatg memia blers gols per quai. E jau ma sentiva sco ina stailetta da ballape.

Mia prüma regordanza

Alina Andrighetti (5 G)

Ün masdügl dad alvamaint, malt ed ethanol. Quai es mia prüma regordanza. La savur da la bieraria da Tschlin. Eu n’ha passantà ils prüms ons da mia vita ill’abitaziun sur la Bieraria Engiadinaisa. Meis bap d’eira bierer e mia mamma pisseraiva per mai.

Eu nu sa plü uschè bler dal temp a Tschlin, ma quista savurina ün pa strana restarà per adüna in mai. Bler am portaiva bap amo la saira tard davo avair lavurà tras la bieraria. Da noss’abitaziun manaiva üna s-chala stipa aint il local. A schnestra as rechattaiva üna garderoba stachida cun mantels albs. Eu nu sa per che lavurs cha quels gnivan dovrats. Giò da las spadlas da meis bap vezzaiva stanzas cun butschins da metal. Il fuond d’eira plain uders chi colliaivan ils butschins ün cun tschel. I d’eira da star attent da nun ir in schgniffas. Plü inaint chi’s chaminaiva e vieplü chi gniva pro quel aschin da biera. Mamma reclomaiva adüna chi spüzza in tuot la chasa. Ma da quai nu saja plü bler.

Culla savurina da la biera probabelmaing es meis tscharvè abel da far colliaziuns e svagliar tschertas algordanzas suogliadas chafuol in meis inconsciaint. Eu nu sa propcha da che ch’eu’m regord precis e che ch’eu sa dal quintar o da fotografias. I’m para ch’eu d’eira massa giuvna per am regordar da tuot. Fat esa cha mincha jada ch’eu dod il pled Tschlin am vain adimmaint la savur chi’m colliarà per adüna culs prüms ons da mi’infanzia.

Publicaziun "La Quotidiana" 

 

Hochalpines Institut Ftan AG • Institut Otalpin Ftan SA
Chalchera 154 • CH-7551 Ftan
Tel. +41 81 861 22 11
Diese E-Mail-Adresse ist vor Spambots geschützt! Zur Anzeige muss JavaScript eingeschaltet sein!www.hif.ch
Bürozeiten
Mo. – Fr. 08:00 -12:00 / 13:00 -17:00 Uhr


© 2018 - 2021 Hochalpines Institut Ftan AG